Egzama, genellikle kaşıntı, kızarıklık ve döküntü ile karakterize edilen kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Bebeklik, çocukluk, ergenlik veya yetişkinlik döneminde başlayabilir ve hafif veya şiddetli etkileri olabilir. Egzamanın atopik dermatit (en sık rastlanan), kontak dermatit, seboreik dermatit ve dishidrotik dermatit, nörodermatit, stasis ve nummular dermatit isminde çeşitleri vardır.
Bu yazımızda şu soruların yanıtlarını vereceğiz; Çamaşır ve Temizlik Ürünlerinden Kaynaklanan Egzama Nedir? Egzama nedir?, Egzamanın çeşitleri nelerdir?, Egzama neden oluşur?, Egzama nasıl önlenir?, Egzaması olanlar hangi deterjanları kullanmalı?, Egzaması olanlar hangi temizlik ürünleri kullanmalı? sorularının cevaplarını bulacaksınız.
Egzama Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?
Egzama, genellikle kaşıntı, kızarıklık ve döküntü ile karakterize edilen kronik bir cilt rahatsızlığıdır ve dünya genelinde 245 milyondan fazla insanı etkilediği tahmin edilmektedir (1).
Egzamanın çeşitleri şu şekilde sıralanabilir (2);
- Atopik dermatit (en sık rastlanan),
- Kontak dermatit,
- Seboreik dermatit
- Dishidrotik dermatit,
- Nörodermatit,
- Stasis dermatit
- Nummular dermatit
Egzama Neden Oluşur ve Nasıl Geçer?
Egzamanın hala neden kaynaklandığı bilinmiyor fakat genetik ve çevresel faktörlerin dahil olduğu bazı nedenler gösteriliyor.
ABD Ulusal Egzama Derneği’ne göre en başta bilmeniz/yapmanız gerekenler (3);
- Dermatoloğa muayene olmak.
- Egzamanızı neyin tetiklediğini bulmaya çalışmak. Böylelikle o tetikleyen şeyden uzaklaşmak hayatınızı kolaylaştırabiliyor. Unutmayın, egzama herkesi farklı şekilde etkiler. Bir kişinin tetikleyicileri diğerinin tetikleyicileri ile aynı olmayabilir. Yılın belirli zamanlarında veya vücudunuzun farklı bölgelerinde egzama semptomları yaşayabilirsiniz.
- Vücudunuzu, özellikle de egzamalı bölgeyi bolca nemlendirin. AMA bunu doğru nemlendiricilerle yapmalısınız. Aşağıda bu konuda daha detaylı bilgi bulabilirsiniz (4, 5).
Aşağıda en çok rastlanan nedenlere ve bunlarla nasıl başa çıkabileceğinize değineceğiz.
1. Stres
Stres ve egzama arasında bilimsel olarak bir ilişki olduğu kanıtlanmıştır. Stresli bir durum yaşadığımızda, vücut adrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarının üretimini artırarak tepki verir. Ancak vücut çok fazla kortizol ürettiğinde, bağışıklık sistemini baskılar ve ciltte iltihabi bir tepkiye neden olabiliyor.
Egzama gibi cilt hastalıklarıyla yaşayan insanlar bu inflamatuar yanıta özellikle duyarlıdır. Şimdi size o klişeleşmiş “stresten uzaklaşmaya çalışın” cümlesine söylemeyeceğiz çünkü stres günlük yaşamın bir parçası ve onunla yaşamayı ve başa çıkmayı öğrenmemiz gerek.
Stresin kötü bir şey olduğunu düşünmek aslında rahatsız edici ve size etkileyen kısım. Burada kilit nokta da zaten bu, stresten uzaklaşmak değil, onunla yüzleşmek ve başa çıkmayı öğrenmek. Kişisel gelişim kitaplarını önermeyi sevmiyoruz ama burada durum farklı.
Psikolog ve akademisyen Dr. Kelly Mcgonigal, PhD bu konu üzerine “The Upside of Stress: Why Stress Is Good for You, and How to Get Good at It – Stresin İyi Tarafı: Stres Neden Size İyi Gelir ve Bu Konuda Nasıl İyi Olabilirsiniz?” isminde harika bir kitabı var.
Kendisi kitabında stresin kötü bir şey olmadığını ve stresin aslında bizi daha güçlü, daha konsantre, daha enerjik, insan ilişkilerinde daha başarılı ve daha mutlu yapabileceğini gösteren yeni araştırmaları vurguluyor, tabii ki eğer onu kabullenmeyi, yüzleşmeyi ve başa çıkabilmeyi öğrenirsek. Bunların haricinde meditasyon, egzersiz yapabilir ve egzama destek gruplarına kaydolabilirsiniz.
2. Çamaşır Deterjanları ve Temizlik Ürünleri
Egzaması olan kişiler, ciltleriyle doğrudan temas eden maddelere ve bu maddelerin bakımına özellikle dikkat etmelidir. Giysileriniz tenle 7/24 temas halindedir ve cilt, sıradan toksik içerikli çamaşır deterjanları, koku (parfüm, hidrolat veya uçucu yağ dahil!) ve yumuşatıcıların bıraktığı zararlı kimyasal kalıntılarını emer ve reaksiyonlara (kaşıntı, yanma, kızarıklık) neden olabilir.
Deterjan bileşenlerinden herhangi biri, egzamayı şiddetlendirebilir veya alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Yale Tıp Fakültesi'nde dermatolog Dr. Jeffrey M. Cohen, “Yanlış çamaşır deterjanları, egzaması olan biri için gerçek bir kâbus olabilir” diyor. Çünkü bu ürünlerde “cildi tahriş edebilecek kimyasallar bulunur ve ciltte herhangi bir tahriş egzamayı tetikleyebilir ... Genellikle, egzamalı insanlar kokulu olan her şeyden kaçınmalıdır ve buna deterjanlar ve yumuşatıcılar dahildir" diye ekliyor (6).
Peki ne yapmalıyız?
Egzamalı Kişiler İçin Çamaşır Yıkama İpuçları - Egzamalı Kişiler İçin Temizlik Yapma İpuçları - 15 Önemli Adım
- Genellikle şu soru ile çok karşılaşırız; egzamalı hastalar hangi deterjanı kullanmalıdır? Bu sorunun yanıtı aslında basit. Pureal gibi egzama dostu çamaşır deterjanlarına ve ev temizlik ürünlerine geçin. Pureal ürünleri dermatolojik olarak hassas ciltlerde test edilmiştir, hipoalerjeniktir. Ayrıca Pureal, toksik olmayan, parfüm, enzim ve boya içermeyen, içerisinde alerjen bulunmayan temizlik ürünleri üretir. Ürünler doğal, pH dengeli ve kokusuz formüle edilir.
- Giysilerinizi talimata uygun olarak yıkayın, Ulusal Egzama Derneği, makinenizin varsa "ekstra durulama" ayarını kullanmanızı önerir. Dilerseniz makine programı bittikten sonra tekrardan durulama yaptırabilirsiniz.
- Toz deterjanlar daha fazla kalıntı bırakma eğiliminde olduklarından sıvı deterjanları deneyin. Sıvı deterjanlar çok daha iyi çözünürler.
- Güçlü kokular veya uçucu yağlar içeren deterjanlardan kaçınılmalıdır, çünkü ister sentetik ister doğal olsun (uçucu yağ gibi) kokulu maddeler alerjendir.
- Enzim içeren deterjanlardan kaçının, alerjik reaksiyonlara neden olur ve egzamayı tetikleyebilir.
- Yeni giysileri, nevresimleri kullanmadan önce yıkayın. Çünkü yeni ürünler mağazalarda daha iyi gözükmesi için farklı kimyasallara maruz bırakılıyor. Özellikle bebeğinizin temas ettiği her şeyi (pelüş oyuncaklar, nevresim takımları, battaniyeler, ebeveyn kıyafetleri, havlular) ilk kez kullanmadan önce yıkayın.
- Her zaman deterjan kalıntısı kalmaması için yalnızca etikette önerilen miktarda veya daha az deterjan kullanın. Sert suyunuz varsa daha fazla deterjan kullanmak yerine Pureal Temizlik Karbonatı ile suyu yumuşatın.
- Çamaşır makinesini aşırı yüklemeyin, çünkü bu deterjanın çözünmesini ektiler. Çamaşır makinenize doğru miktarda giysi yerleştirmek, çamaşır deterjanının doğru şekilde çözüleceği anlamına gelir.
- Giysileri elde yıkıyorsanız, deterjanın suda çözülmesine izin verdiğinizden emin olun ve iyice durulayın. Giysilerinizi mümkün oldukça çamaşır makinesinde yıkamaya özen gösterin.
- Çamaşırlarınızı kolalamayın. Kolalar içeriisnde egzama tetikleyici barındırabilir.
- Yumuşatıcı KESİNLİKLE kullanmayın. Genelde şöyle bir soru ile karşılaşırız; egzamanın sebebi yumuşatıcı olabilir mi? eve bu ihtimal oldukça yüksektir. Çünkü yumuşatıcılar neredeyse her zaman kokuludur, bu da egzamayı tetikler.
- Hassas cilde sahip kişilerin kıyafetlerini, nevresimlerini ve havlularını ayrı yıkamayı düşünün.
- Özellikle ilkbahar ve sonbaharda, havada giysilerinize bulaşabilecek bir dizi alerjen bulunduğunda, giysilerinizi ev içinde kurutmak yerine çamaşır kurutma makinesini kullanabilirsiniz.
- İçerisinde hiçbir alerjen bulunmayan (linalool, limonen vb.) ve bağımsız laboratuvarlarca testleri yapılmış ürünleri kullanın. Pureal Konsantresi (çamaşır deterjanı) bağımsız laboratuvarca test edilmiş ve içerisinde alerjen olmadığı kanıtlanmıştır.
- Egzaması olan kişiler temizlik yaparken hangi temizlik ürünlerini kullanmalı sorusu da sık karşılaşılan bir sorudur. Bunun da cevabı tıpkı çamaşır deterjanı seçmek gibidir. Her zaman Pureal gibi hipoalerjenik temizlik ürünlerini kullanmaya özen gösterin.
ÖNEMLİ NOT
Genel yanılgı tüm doğal ürünlerin, özellikle de uçucu yağların ve bitki sularının, egzamaya iyi geleceği yönünde. Fakat uçucu yağlar içerisinde faklı doğal alerjenler barındırır (linalool, limonen, geraniol vb.) ve egzamayı tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir. ABD Ulusal Egzama Derneği’nin hazırlamış olduğu egzamayı şiddetlendirebilecek iritanların listesi mevcuttur. Bu listedeki içeriklerin, alacağınız ürünlerin içerisinde olmamasına özen gösterebilirsiniz.
3. Kişisel Bakım Ürünleri
Cilt ve vücut bakım ürünleri, egzamayı şiddetlendirecek zararlı kimyasallar içerebilir. Toksik olmayan vücut bakım ürünleri arayın. Bakmanız gereken en önemli şey ürünlerin;
- Parfüm ve uçucu yağ içermemesi, kokusuz olması,
- SLS ve SLES gibi sert köpürücüler içermemesi
- Toksik koruyucular içermemesi. Bunun için EWG Skin Deep veri tabanını kullanabilirsiniz.
4. Sentetik ve Yün Giysiler, Çarşaflar ve Nevresimler
Amerikan Dermatoloji Akademisi, egzama alevlenmelerini önlemek için yün, polyester, viskon gibi sentetik giysilerden ve nevresimlerden uzak durulmasını öneriyor. GOTS sertifikalı organik ve pamuklu giysiler tercih edin.
5. Duş – Banyo
Duş alırken uzun ve sıcak sudan kaçının ve eğer evinizde bir su filtreleme sistemi yoksa klor/kloramini azaltmak için filtreli duş başlıkları alın.
6. Yemek
Yiyeceklerinizden glüten ve süt ürünlerini çıkarmayı deneyin. Glüten ve süt ürünleri, birçok insanda egzama için inflamatuar ve tetikleyici olabilir. Ayrıca gıda alerjileri egzamayı tetikler, özellikle süt, yumurta, soya ve buğday.
7. Nemlendirin
Egzaması olan kişiler genel olarak çok kuru bir cilde sahip olma eğilimindedir. Bunun nedeni, hastalığın stratum korneumda veya cilt bariyerinde kusurlara neden olmasıdır. Cilt bariyeri, cildin iki amacına hizmet eden en dış tabakasıdır: (1) tahriş edici maddelerin, bakterilerin, virüslerin ve alerjenlerin vücudumuza girmesini engellemek ve (2) nemin dışarı çıkmasını engellemek. Kuru cildi tedavi etmenin en etkili yolu, cilde ihtiyacı olan nemi vermek ve onu korumasına yardımcı olmaktır. Bu nedenle uygun banyo ve nemlendirme önemlidir – özellikle de egzamanız varsa. Ciltteki nemi tutmanın en iyi yolu, banyo veya duş aldıktan hemen sonra nemlendirmektir.
Bunun için;
- Günde en az bir kez ılık (sıcak değil) suda kısa bir süre (yaklaşık 5-10 dakika) banyo yapın veya duş alın.
- Cildinizi bir bez veya lif kabağı ile ovmaktan kaçının.
- Parfüm ve uçucu yağ içermeyen, kokusuz, boyasız nazik bir temizleyici (sabun değil - kastil sabunu dahil, çünkü sabunların pH’ı yüksektir ve hassas ciltli kişilerin kullanmaması tavsiye edilir) kullanın.
- Cildi nemli bırakarak bir havluyla hafifçe kurulayın. Cildi ovalamayın.
- Nemi hapsetmek için vücudun her yerine bol miktarda nemlendirici uygulayın. Ciltten kaybolan nem miktarını sınırlamak için bunu 3 dakika içinde yapmaya çalışın. Günde iki kez nemlendirmek daha iyi gelebilir.
- Giyinmeden veya ıslak sargı uygulamadan önce nemlendiricinin birkaç dakika cilt tarafından emilmesine izin verin.
8. Güvenilir Doğal Ürünler: Hindistan Cevizi Yağı ve Elma Sirkesi
Egzamaya iyi gelecek bazı doğal yağlar var. Hindistan cevizi yağının egzamaya iyi gelebilecek bir yağ olduğu birkaç bilimsel makalede gösterilmiştir. Hindistan cevizi yağına biraz Hint yağı eklemek, yatıştırıcı nemlendirme etkisini artırır. Kullandığınız Hindistan cevizi yağının saf, organik ve soğuk sıkım olduğundan emin olun. Ayrıca organik veya pestisit barındırmayan elma sirkesini de deneyebilirsiniz.
Sources - Kaynakça
1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9998-eczema
2. https://nationaleczema.org/eczema/
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atopic-dermatitis-eczema/symptoms-causes/syc-20353273
4. https://www.medicalnewstoday.com/articles/14417
5. https://www.healthdirect.gov.au/eczema#:~:text=Eczema%20is%20a%20common%20skin,on%20your%20wrists%20and%20ankles.
6. https://www.self.com/story/is-eczema-contagious
İlginizi çekebilir: KAÇINILMASI GEREKEN KİMYASALLAR: FORMALDEHİT