Yaşam alanlarındaki zararlı organizmalardan (fareler, sinekler, böcekler vb.) kurtulmak için Pestisit yani haşere kovucu kimyasalları kullanılır.
Pestisit nedir? Pestisitin çeşitleri nelerdir? Pestisitin etkileri ve zararları nelerdir? Doğal pestisit yapmak mümkün mü? İşte detaylar...
Pestisit nedir?
Pestisitler (ya da kısaca böcek – haşere öldürücüler), zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan madde ya da maddelerden oluşan kimyasal karışımlardır. Çoğu evde, bahçe kulübesinde gizlenen en zararlı toksinler pestisitlerdir (1).
Pestisitler uzun yıllardan beri pek çok alanda (evet, evlerimiz dahil!) kullanılmaktadır. Bu ürünleri evlerimizde özellikle sıcak yaz aylarında kullanırız. Fakat zararları hakkında toplum bilinci oldukça düşük.
Pestisitlerin Çeşitleri Nelerdir?
Pek çok farklı pestisit çeşidi bulunmaktadır. Bunlar öncelikle öldürdüğü şeye göre ayrılırlar. Aşağıdaki yaygın olarak kullanılan pestisit çeşitlerini göreceksiniz.
- İnsaktisid: Böcek ve haşere öldürücüler
- Fungusid: Mantar öldürücüler
- Bakterisid: Bakteri öldürücüler
- Ahicide: Kuş öldürücüler
- Herbisid: Yabancı ot öldürücüler
- Mollusid: Yumuşakça öldürücüler
- Rodensid: Kemirgen öldürücüler
- Nematisid: Nematot öldürücüler
- Akarisid (Miticid) : Akarlar öldürücler
- Defoliantlar: Yaprak dökücüler
Ayrıca her bir çeşidin farklı kimyasalları mevcuttur. Örneğin böcek ve haşere öldürücüler içerisinde farklı kimyasalları ayrılırlar. En çok bilinen böcek ve haşere öldürücüler DEET'lerdir (2).
Pestisitin Etkileri ve Zararları Nelerdir?
Yakın tarihli bir BM raporuna göre, her yıl 200.000'den fazla insan pestisit maruziyetinden ölmekte ve milyonlarca insan kanser ve Parkinson, depresyon, gelişim bozuklukları ve kısırlığa kadar pek çok rahatsızlıkla bağlantılı bu sinsi toksinler tarafından hastalanmaktadır (3).
Pestisitler hem VOC'ler (uçucu organik bileşikler) hem de SVOC'ler (yarı uçucu bileşikler) olarak sınıflandırılır. Organik olmayan gıdalar yoluyla yutulması, buharların solunması (VOCS) ve kullanımdan sonra kirlenmiş toza (SVOCS) maruz kalma yoluyla insan vücudunda hasara neden olabilirler (4).
Bu ürünleri lavabolarınızın altında ve dolaplarınızda bulundurmanız bile (örneğin sinek kovucular), şişelerden VOC'lerin salınması yoluyla pestisitlere maruz kalmanıza neden olarak ev genelinde düşük seviyede pestisit maruziyetine neden olur (5).
Pestisitler evinizde bulundurabileceğiniz en tehlikeli ürün grubudur. Bu nedenle bu ürünlerin doğal alternatiflerine yönlenmek her zaman en güvenli yoldur.
Pestisitlerden Nasıl Kurtuluruz?
Organik Ürünler Tüketin
Mümkün olduğunda, pestisit maruziyetini azaltmak için organik yiyecekler yiyin. İster bitki ister hayvansal ürünler yiyin, organik gıdaları öneriyoruz. EWG’nin her sene açıkladığı şu iki listeye bakın. Bu listede ‘Dirty Dozen’ olanları organik seçtiğinizden emin olun çünkü bu ürünler en çok pestisite maruz kalmış ürünlerdir. Listedeki ''Clean Fifteen'' ise en az pestisite maruz kalan ve mutlaka organik olanını bulmanıza gerek olmayan ürünlerin listesidir.
Evinizdeki Pestisit Ürünlerinden (böcek, sivrisinek kovucular vb.) Kurtulun.
Evinizdeki tüm böcek, sinek, karınca kovucu veya öldürücü gibi ilaçlardan kurtulun. Bu ürünleri kullanmasanız dahi ürünleri VOC denilen zararlı gaz salınımı yaparlar ve pasif olarak sizi etkilemeye devam ederler. Pestisitleri yaşam ortamınızdan çıkarmak, evinizin hava kalitesini hemen iyileştirecektir (6).
Organik Nevresim ve Çarşafları Kullanın
Pamuk en fazla pestisit içeren ekinlerden biridir. Bu yüzden organik pamuk tercih edin.
Yeni çarşafları, battaniyeleri ve havluları güneşte tutarsanız ve bunları Pureal gibi güvenilir bir deterjan ile yıkarsanız, bu kumaştan pestisitlerin parçalanmasına yardımcı olabilirsiniz.
Evinize Haşerelerin Girmesine İzin Vermeyin.
Eğer kaynakları tespit eder ve yok ederseniz zaten pestisitlere ihtiyacınız kalmaz. Evinizde bulabileceğiniz tüm çatlakları kapatın. Haşereler içeri giremezse, onları öldürmek için herhangi bir böcek kovucu kullanmanıza gerek kalmaz. Evinizi temiz ve düzenli tutun ve haşerelerin yiyecek ve suya erişimini ortadan kaldırın. Mümkünse sineklik gibi sineklere ve diğer haşereleri evden uzak tutmaya yarayan ürünler edinin.
Zehirli Böcek Kovucular Kullanmayın
Çoğu böcek kovucu DEET (N, N-Dietil-meta-toluamid) içerir. Doğal böcek kovucuları deneyin. Ya da okaliptüs yağı veya citronella yağı içeren doğal mumlar (soya, balmumu veya hindistan cevizi waxı içeren) kullanın. Bu canlı bitkileri, terasta ya da vakit geçirdiğiniz alana da ekleyebilirsiniz. Ayrıca Haşerelerden kurtulmak için bir yöntem seçmek zorundaysanız toksik olmayan yöntemleri deneyin ve genellikle doğal olarak lanse edildiklerinden, piretoid, piretrum ve permetrim bazlı pestisitlere dikkat edin. Bunlar tehlikeli böcek kovuculardır ve özellikle çocuklar için oldukça tehlikelidir (7, 8).
Evcil Hayvanlarınızı Koruyun - Kene ve Pire Tasmalarından Kaçının
Pire tasmaları sadece evcil hayvanınızı değil, aynı zamanda çocuklarınızı ve evcil hayvanla temas eden herkesi de etkileyen zehirli bir kalıntı bırakabilir. Bu yüzden doğal alternatifler deneyin.
Doğal Pestisitler ve Doğal Haşere Kovucular
Kimyasal pestisitler yerine mineraller, bitkiler, uçucu yağlar, hidrolatlar ve doğal özler ile hazırlanmış doğal hareşe kovucular ve pestisitler kolayca hazırlayabilirsiniz.
Üstelik bu doğal ürünleri doğru oranda kullanıldığında haşereleri uzak tutmadan en az kimyasallar kadar etkililer.
Aşağıda doğal sivrisinek kovucu tarifi bulacaksınız. Fakat doğal haşere kovucular bununla sınırlı değil. Doğal akrep kovucudan, doğal örümcek kovucuya, doğal karınca kovucuda, doğal fare kovucuya ayrıntılı bir şekilde doğal haşere kovucu tariflerini Pureal Instagram hesabımız üzerinden paylaştık. Hesabımızdaki sabit hikayeler kısmından tüm tarifleri kolayca bulabilir ve hazırlayabilirsiniz. Ayrıca Instagram'dan bizi takip etmeyi unutmayın!
Doğal Sivrisinek Kovucu Tarifi
Uçucu Yağlar ile Sivrisineklerden Kurtulun!
Kimse sivrisinekler ile uğraşmak istemez, bu yüzden çoğu pestisit bazlı sinek kovuculara yönelir. Bununla birlikte, cildimizin üzerine sürdüğümüz her şeyi emdiği göz önüne alındığında, sivrisinek spreyleri, özellikle gelişmekte olan bağışıklık sistemi olan küçük çocuklar için kötü bir pestisit maruziyeti kaynağı olabilir. Bunun yerine, kendi uçucu yağ bazlı böcek spreyinizi satın almanızı veya yapmanızı öneririz.
Sinek kovucu için hangi uçucu yağları seçmelisiniz? Araştırmalar içeriğinde geraniol bulunan citronella ve limon otunun oldukça iyi bir sivrisinek kovucu olduğunu göstermiştir. Ayrıca limon okaliptüs, biberiye ve lavanta uçucu yağları da sivrisinekleri kovmada etkilidir. Uçucu yağ alırken her zaman organik olmasına dikkat edin.
Unutmayın, uçucu yağlar çok konsantre ve güçlü yağlardır ve bu yüzden asla cilde direkt olarak UYGULANMAMALIDIR. Her zaman bir sabit yağ (badem yağı gibi) içinde düşük oranda (vücut için %3 ila %5 arası) seyreltilerek kullanılmalıdır. Aşağıda sizin için bir sivrisinek kovucu tarifi paylaşıyoruz.
Yağ Bazlı Kolay ve Doğal Sivrisinek Kovucu
- 50 ML'lik bir cam şişeye vücudunuzda kullanmayı istediğiniz bir yağ seçin. Mesela, tatlı badem yağı, üzüm çekirdeği yağı gibi.
- Seçtiğiniz uçucu yağını (biberiye, lavanta, limon otu, limon okaliptüs, citronella) toplamda 40 damla olarak ekleyin. Tek bir uçucu yağ kullanmak yerine yukarıdaki birkaç uçucu yağı karıştırabilirsiniz. Özellikle citronella, limon otu ve limon okaliptüsü eklemeyi unutmayın. Ama toplamda asla 40 damlayı geçmeyin. Örneğin 10 limon otu, 10 citronella 10 lavanta, 5 biberiye ve 5 limon okaliptüs gibi.
- İyice çalkalayın, ve öncelikle vücudunuzun küçük bir yerinde test edin ve bir süre bekleyin. Herhangi bir reaksiyon görmezseniz kullanmaya başlayabilirsiniz. Yüz bölgesi gibi hassas bölgelere sürmekten kaçının.
Dilerseniz su bazlı da hazırlayabilirsiniz. Bunun için Pureal Cleaning Instagram sayfamıza göz atın!
Sources - Kaynakça
1. https://www.pesticidereform.org/pesticides-human-health/#:~:text=Pesticides%20can%20cause%20short%2Dterm,%2C%20dizziness%2C%20diarrhea%20and%20death.
2. https://www.niehs.nih.gov/research/programs/geh/geh_newsletter/2022/6/articles/new_research_highlights_health_effects_of_pesticides_on_mothers_and_their_children.cfm
3. https://extension.psu.edu/potential-health-effects-of-pesticides
4. https://www.pan-uk.org/health-effects-of-pesticides/
5. https://www.epa.gov/pesticide-science-and-assessing-pesticide-risks/human-health-issues-related-pesticides
6. https://www.eea.europa.eu/publications/how-pesticides-impact-human-health
7. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2016.00148/full
İlginizi çekebilir: Stressiz Bir Ev Temizlik Programı Nasıl Belirlenir?