Kuru Temizleme Nedir ve Zararları Nelerdir? - 'Kuru Temizleme' Etiketli Çamaşırlar Elde Nasıl Yıkanır?

Kuru temizleme, genellikle narin (yün - kaşmir - ipek) kıyafetlerin, takım elbiselerin ve montların/outdoor kıyafetlerin temizlendiği bir uygulama olarak bilinir. Bu uygulama sıvı kanserojenik kimyasallar kullanılarak yapılır ve her ne kadar kolay olsa da sizi, çevrenizi ve özelliklede evdeki bebek ve çocukların sağlığını tehdit eder. Yani kuru temizleme işlemi ne 'kuru' ne de 'temiz' bir işlemdir.

Bu yazımızda size kuru temizleme ve zararlı hakkında detaylı bilgiler vereceğiz. Bu blogda, kuru temizleme nedir?, kuru temizleme zararlı mı?, kuru temizlemenin zararları nelerdir?, kuru temizlemede hangi kimyasallar kullanılır?, kuru temizleme güvenilir mi? gibi soruların cevaplarını bulacaksınız. Son olarak ise 'Yalnızca Kuru Temizleme' etiketli kıyafetlerin elde nasıl yıkanabileceği sorusunun yanıtın bulacaksınız. 

Hadi başlayalım!

Kuru Temizleme Nedir?

Kuru temizleme, giyim ve tekstil ürünlerinin su dışında bir solvent kullanılarak temizlenmesi işlemidir. 

Kuru temizleme, ismi her ne kadar 'kuru' olsa da aslında sıvı içeren bir işlemdir ve giysiler su içermeyen bir konserojen sıvı kimyasal solvente batırılır. Yani giysilerinize zarar vermeden veya şekillerini veya boyutlarını değiştirmeden kiri ve kokuları gideren, su yerine solvent içeren kimyasal kullanırlar. En sık kullanılan bu solventin ismi ise PERC olarak da bilinen, Perchloroethylene'dir.

Kuru Temizlemede Hangi Kimyasallar Kullanılır?

Kuru temizleme yapılırken bir tür sıvı olan solventler kullanılır. Kuru temizlede yaygın olarak kullanılan solvent PERC yani Perchloroethylene'dir. En sık tercih edilen PERC, hoş kokulu ve renksiz bir sıvıdır fakat insan, hayvan ve çevreye olan etkileri hiç hoş değildir. Kuru temizlemelerin ''kendine has'' kokusu ise genellikle bu üründen dolayı kaynaklanmaktadır. 

PERC dışında üç farklı solvent daha, nadir de olsa kullanılır. Bunların isimleri ise trikloroetilen, 1-bromopropane ve hidrokarbonlardır. 

Kuru Temizlemenin Zararları Nelerdir?

Kuru temizleme çeşitli kimyasallar olan solventler içerir. Bu solvenlerin insan sağlığına ve çevreye olan zararları defalarca kez kanıtlanmıştır. Yani sıkça sorulan soru olan kuru temizleme zararlı mıdır? sorusunu cevabı oldukça nettir. Evet, kuru temizleme insanlara, hayvanlara ve çevreye büyük zararlar verir. 

Tetrakloroetilen, PCE veya kısaca PERC olarak da bilinen perkloroetilen, kuru temizleme endüstrisinde kullanılan klorlu bir hidrokarbondur. 

Bu içeriklerin kanserojen olmasının yanı sıra karaciğer, böbrek ve akciğer hasarına neden olduğu gözlemlenmiş ve nörolojik problemlerle bağlantılı olan ve ruh halini, hafızayı, reaksiyon süresini ve görüşü olumsuz etkileyebilen bir solunum ve göz tahriş edicidir (1, 2) . CDC'ye göre, hamile kadınlar ve doğmamış çocuklar için de zararlı olabilir (3). 

Bu nedenle, kuru temizleme tesislerinde çalışan kişilerde ne yazık ki rahim ağzı, yemek borusu ve mesane kanseri, kalp hastalığı, mide hastalıkları, (4, 5) ve Parkinson hastalığı gibi daha ciddi hastalık oranları görülmektedir (6).

ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) dahil olmak üzere sağlık kuruluşları PERC'i bir toksin olarak sınıflandırmıştır, ancak sektörde maalesef hala yaygın olarak kullanılmaktadır. 2012 yılında ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) PERC'i "muhtemelen insanlar için kanserojen" olarak sınıflandırmıştır; bu, kimyasala uzun süreli maruz kalmanın artan kanser riskiyle bağlantılı olduğu anlamına gelir (7).

Peki kuru temizlemenin zararları nelerdir? Kuru temizlemede yaygın olarak kullanılan bir kimyasal olan Perchloroethylene (PERC) bir kanserojendir ve aşağıdaki sağlık sorunlara yol açabilir;

1. Kanser,
2. Merkezi sinir sisteminin hasarı,
3. Karaciğer ve böbreklerde hasar,
4. Zayıf bellek; bilinç bulanıklığı, konfüzyon,
5. Baş dönmesi; baş ağrısı; uyuşukluk,
6. Göz, burun ve boğaz tahrişi (8).

PERC, yani kuru temizleme ile ilgili temel sağlık riski, düşük oranda PERC ile temizlenmiş kıyafetlerin giyilmesi, yüksek oranda ise hava veya toprak yoluyla maruz kalınmasıdır. Yani PERC ile temizlenmiş giysiler hem deri hem de hava yoluyla insan sağlığına zarar verir.

ABD Çevre Koruma Ajansı'na göre kuru temizleme yapılmış ürüne (PERC ile temizlenmiş ürün) kısa süreli maruz kalmanın etkileri arasında baş dönmesi, baş ağrısı ve bilinç kaybı yer alıyor (9). Çevre ve Halk Sağlığı Dergisi'nde 2009 yılında yapılan bir araştırma, PERC kullanan bir kuru temizlemecinin yakınında yaşamanın böbrek kanserine yakalanma riskini artırdığını da ortaya çıkardı (10).

Peki, PERC ile yıkanan kıyafetlerde PERC kimyasalı kalmaya devam ediyor mu? Yapılan çalışmalara göre evet, maalesef devam ediyor. Georgetown Üniversitesi'ndeki bilim insanlarının yakın zamanda yaptığı ve Çevresel Toksikoloji ve Kimya dergisinde çevrimiçi olarak yayınlanan yeni bir araştırması, kuru temizleme yapılan yün, pamuk ve polyester üzerinde yüksek düzeyde kalıntı PERC bulduğunu tespit etti (11). Yani kuru temizleme işlemi sonrası bu kimyasal uzun süre daha ürünler üzerinde kalıyor, deriniz ile temas ediyor ve evinizin havasını kirletiyor. 

Bu bilgileri paniğe kapılmak veya sizi korkutmak için paylaşmıyoruz, bunun yerine bir uygulamanın sıradan olmasının onu güvenli yapmadığını göstermek için paylaşıyoruz. Ayrıca konu sağlık ve güvenlik olduğunda kendi kendimizin savunucusu olmamızın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor! 

Görüldüğü gibi ne yazık ki, bu solventler düzenli olarak solunduğunda veya cilt tarafından emildiğinde toksik ve tehlikeli kimyasallar olduğu kanıtlanmıştır. Neyse ki, yalnızca kuru temizleme yapılan çoğu giysi evde az çabayla veya kumaşa zarar vermeden temizlenebilir - tek yapmanız gereken doğru tekniği bilmeniz! 

Peki ama Yalnıca Kuru Temizleme etiketli hassas kıyafetler elde nasıl yıkanır? Hassas kıyafetler yıkarken hangi deterjan kullanılır? hassas kıyafetleri kurutma işlemi nasıl yapılır? İşte detaylar…

'Yalnızca Kuru Temizleme' Etiketli Kıyafetler İçin Elde Yıkama Talimatları

'Yalnızca Kuru Temizleme' Etiketli Elde Yıkanabilen Kıyafetler:

1. Yün

2. Kaşmir

3. İpek

4. Keten

5. Kaz Tüyü Yorgan, Yastık, Kaban, Mont vb.

*Kaz tüyü ürünleri elde yıkama yerine çamaşır makinesinin hassas programında yıkamak daha kolay ve doğru olacaktır. Ayrıca kurutma işlemi olarak çamaşır kurutma makinesi ve Pureal Yün Kurutma Toplarını kullanabilirsiniz. 

Gerekenler

• Pureal Doğal Çamaşır Deterjanı veya Pureal Doğal Yün - İpek - Kaşmir Sabunu
• Pureal Doğal Leke ve Çamaşır Sabunu veya Pureal Çok Amaçlı Temizleyici
• Kova veya Leğen
• Temiz beyaz havlu

Talimatlar

Aşağıdaki talimatların tamamını elde yıkanabilen 'Yalnızca Kuru Temizleme' etiketli kıyafetlerde güvenle kullanabilirsiniz. 

1. Adım: Lekelere Ön İşlem Yapın

Hassas kıyafetleri yıkamadan önce lekeleri ön işlemden geçirmek oldukça önemlidir. Çünkü kıyafetlerde genel lekelenmenin yanı sıra lokal lekelerde oluşabilir. Bunların giderilmesi için yine lokal bir çalışma yapılması gerekir.

Öncelikle Pureal Doğal Leke ve Çamaşır Sabunu'nu ıslatın ve lekeli alanı bu sabunu sürterek sabunlayın. Dilerseniz leke üzerine belli oranda Pureal Çok Amaçlı Temizleyici de püskürtebilirsiniz. İşlemler sonrasında yumuşak bir fırça ya da bezle lekeyi nazikçe ovun. İnatçı lekeler için çoğu zaman 15 dakika beklemek yeterli olur.

2. Adım: Çamaşır Deterjanı ve Su Dolu Kova Hazırlayın

Bir kova, leğen veya lavaboyu soğuk veya ılık su ile doldurun.

Sonrasında içerisinde 2 ölçek Pureal Doğal Çamaşır Deterjanı veya yün, kaşmir ve ipek kıyafetler için 1 ölçek Pureal Doğal Yün - Kaşmir - İpek Çamaşır Sabunu ekleyin. 

Pureal Doğal Çamaşır Deterjanı beyaz, renkli, hassas tüm çamaşırlar için özel olarak üretilmiştir. İçeriğinde bulunan hindistan cevizinden elde edilmiş sabun ile en hassas kumaşlarda dahi etkili bir şekilde ve yıpratmadan temizler. 

3. Adım: Hassas Kıyafetlerinizi Suda Bekletin

Su ve deterjan ile hazırladığını kabın içerisine yıkamak istediğiniz kıyafetinizi koyun. Hassas kıyafetiniz burada bir süre bekleyecek. Hassas kıyafetler için 15 ila 30 dakika arasında bekletmek yeterli bir süredir. Belli aralıklar ile suyu elinizle yavaşça ve nazikçe karıştırabilir, temizliği daha etkili bir hale getirebilirsiniz.

4. Adım: Elde Durulama İşlemine Geçin

Durulama işleminin elde nazikçe ve yavaşça yapılması, kumaşa zarar vermemek ve nazik davranmak açısından en tercih edilen yöntemdir. Bunun için deterjan dolu kovadaki suyu boşaltın ve benzer sıcaklıkta temiz su ile doldurun. Dilerseniz ayrı bir kovayı doldurabilir ve çamaşırları bu yeni kovanın içerisine koyabilirsiniz. Bu yeni suyun içinde çamaşırlar bir süre (5 dk kadar) bekletin. Ardından elinizle yavaş yavaş bastırarak sabunu akıtın. Gerekirse suyu değiştirin veya su altında bu işlemi gerçekleştirin. Sabun kalmadığında işlem tamam demektir. 

Kıyafetin türüne göre çamaşır makinalarının durulama programları da bu işlem için kullanılabilir. Fakat özellikle kaz tüyü montlar ve yün - ipek - kaşmir çamaşırların  makinede durulaması önerilmez.

5. Adım: Çamaşırların Suyunu Alma ve Kurulama

Buraya kadar hassas kıyafetlerin nasıl elde yıkanacağını detaylarıyla ele aldık. Şimdi son ve en önemli kısım yani kurulama yöntemine geçiyoruz. Kıyafetin yapısına göre kurutma işlemi farklılık gösterebilir.

Yıkanmış çamaşırların suyunu almadaki en kolay ve güvenilir yöntem havlu ile sarma yöntemidir. Bunun için, kaşmir ve yün kazaklarınızı bir havluya sararak suyunu alabilir (tıpkı dürüm sarar gibi :), sonra onları açıp düz bir zeminde kurumaya bırakabilirsiniz.

Kaz tüyü ürünlerinizi Pureal Yün Kurutma Topları ile çamaşır kurutma makinesinde kurutabilirsiniz. Kaz tüyü ürünlerin tamamen kuruması çok önemlidir.

Diğer tüm ürünleri ise en güvenilir yöntem olan düz bir zemine serilmesi önemli bir püf noktasıdır. Zira kıyafetteki tüy oranının bozulmaması için düz zemine serilmesi gerekmektedir. Önemli bir detay da kumaşı çok keskin güneş ışınlarına maruz bırakmamak gerektiği. Renginde solma yaşamamak adına bu konuya da dikkat ediniz.

Elde Yıkanamayan Kıyafetler

Bazı giysileri ise elde yıkamak mümkün değildir. Bu ürünler kuru temizlede yıkanmalıdır. 

1. Takım elbise

2. Deri ve süet ürünler

3. Kürk

5. Trençkot

Bu ürünleri özellikle büyük şehirlerde gittikçe yaygınlaşan PERC yerine güvenilir alternatifleri kullanılan organik kuru temizlemelere götürebilirsiniz. Eğer organik kuru temizleye bulamazsanız aşağıdaki ipuçlarını deneyin. 

Ürünlerinizi kuru temizlemeden aldıktan sonra dışarıda veya pencere açık olarak odada havalandırmaya dikkat edin. Eğer dışarıda bekletemiyorsanız ürünü buhar makinesi veya ütü ile buharlayın. Isı VOC'lerin (zararlı gazlar) çıkışını hızlandıracaktır. 

'Yalnızca Kuru Temizleme' Etiketli Hassas Kıyafetlerin Pureal ile Yıkanması

Pureal ürünlerinde bebeklere, çocuklara, hamilelere, ileri yaşlı bireylere, evcil hayvanlara ve çevreye hiçbir zararı olmayan, evinizin havasını kirletmeyen, Environmental Working Group (EWG) tarafından en güvenir 1 - 2 değeri verilmiş sadece güvenilir %100 doğal, mikrobiyom dostu, bitki ve mineral bazlı içerikler kullanılmaktadır. Bu anlamda Pureal size ve çamaşırlarınıza zarar vermeden temizler ve hijyen sağlar.

Sources - Kaynakça

1. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/tetrachloroethylene

2. https://www.atsdr.cdc.gov/sites/toxzine/tetrachloroethylene_toxzine.html

3.  https://www.atsdr.cdc.gov/sites/toxzine/tetrachloroethylene_toxzine.html

4. https://www.cdc.gov/niosh/pgms/worknotify/Drycleaner2.html

5. https://www.cdc.gov/niosh/pgms/worknotify/drycleaner1.html

6. https://hero.epa.gov/hero/index.cfm/reference/details/reference_id/700905

7. https://www.cdc.gov/niosh/docs/97-150/default.html 

8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7973082/ 

9. https://www.osha.gov/dry-cleaning#:~:text=Perchloroethylene%20(PERC)%2C%20a%20potential,%2C%20nose%2C%20and%20throat%20irritation.  

10. https://www.hindawi.com/journals/jeph/2009/183920/  

11. https://setac.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/etc.665  

 

İlginizi çekebilir: Pureal İle Güvenilir ve Doğal Biberon ve Emzik Temizliği Nasıl Yapılır? 8 Etkili Yöntem