Birçok insan VOC’leri yani uçucu organik bileşikler terimini duymuştur, ancak bunların nerelerde bulunduğu ve ne gibi zararları olduğu biliyor musunuz? Eğer sağlıklı bir yaşamın kapısını aralamak istiyorsanız muhakkak VOC'lerin zararları hakkında bilgi sahibi olmalısınız. İşte konuyla alakalı detaylar...
Uçucu Organik Bileşikler (VOC'ler) Nedir?
VOC’ler veya Uçucu Organik Bileşikler, evlerimizde kullandığımız birçok üründe bulunan, belli bir süre veya sürekli salınımı olan, oda sıcaklığında buharlaşan (gazdan çıkan) karbon bazlı organik kimyasallardır. Kokulu olabilirler ve herhangi bir kimyasalın solunmasından kaynaklanan sağlık riski, havada ne kadar bulunduğuna, bir kişinin onu ne kadar süreyle ve ne sıklıkla soluduğuna bağlıdır. VOC’ler oldukça yaygındır ve hem iç hem de dış mekanlarda, özellikle kirli havada bulunabilir.
İnsan yapımı veya doğal olarak meydana gelebilirler. Uçucu organik bileşikler geniş bir gruptur ve bazılarından kaçınılması gerekirken, diğerleri çoğu insan için herhangi bir soruna neden olduğu bilinmemektedir. Ancak bazı insanlar VOC’lere karşı alerjik veya duyarlı olabiliyor. Özellikle astım, küçük çocuklar, yaşlılar ve Çoklu Kimyasal Hassasiyeti (Multiple Chemical Sensitivity) olan kişiler tahrişe ve semptomlara daha duyarlı olabilir. İnsanlarda genellikle sağlık semptomlarının ortaya çıktığı bir VOC eşiği seviyesi vardır. Ek olarak VOC’lere uzun süreli maruz kalma, bazı kişilerde astım veya alerji alevlenmelerini veya diğer solunum semptomlarını tetikleme olasılığı daha yüksek olabilir (1).
Evimizdeki başlıca VOC kaynakları:
- Boya ve Kaplamalar
- Döşemeler
- Mobilya ve Ofis Ekipmanları
- Plastikler
- Ev Temizlik Ürünleri, Deterjanlar ve Dezenfektanlar
- Soğutucular
- Kişisel Bakım Ürünleri – Kozmetikler
- Kuru Temizlemede Temizlenmiş Giysiler
- Arabalar ve Depolanan Yakıtlar
- Hobi Malzemeleri
- Tarım İlaçları
- Biyolojik Kaynaklar (2)
Yüksek Uçucu Organik Bileşik (VOC) seviyelerine maruz kalmanın yaygın semptomları şunları içerir:
|
Akut ve kısa süreli maruziyet (Birkaç saat veya gün) |
KronikMaruziyet |
|
|
Evlerde bulunan en yaygın Uçucu Organik Bileşikler (VOC’ler)
|
Uçucu Organik Bileşikler |
Kullanımı |
Potansiyel Sağlık Problemleri |
|
Asetaldehit
|
Organik bir kimyasal bileşiktir. Pek çok endüstri kolunda üretilir. Şu ürünlerde yüksek miktarda bulunabilir: Yapı malzemeleri, laminat, PVC döşeme, vernikli ahşap döşeme (vernikte bulunur). Ayrıca plastiklerde, yağ bazlı ve su bazlı boyalarda, kompozit ahşap tavanlarda, sunta, kontrplak, işlenmiş çam ağacı ve lamine sunta mobilyalarda bulunabilir. |
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), asetaldehiti 1. Grup kanserojen olarak listelemiştir. |
|
Formaldehit |
Reçine ve plastik üretiminde, çoğunlukla ahşap ürünleri endüstrisinde ve yapıştırıcılarda kullanılır. Ayrıca ev temizlik ürünlerinde ve kozmetik ürünlerde de bulunabilir. |
Düşük seviyelere maruz kalmak gözleri, burnu ve boğazı tahriş eder ve cildi ve akciğerleri etkileyen alerjilere neden olabilir. Daha yüksek maruz kalma, önemli hasara, hatta ölüme neden olabilir. Ayrıca çocukluk çağı astımı da dahil olmak üzere astımı tetiklediği veya arttırdığı bilinmektedir ve insan için kanserojendir. |
|
Etilbenzen |
Öncelikle stiren ve sentetik polimerlerin üretiminde ve ayrıca boya ve mürekkep gibi bir dizi başka ürünlerde kullanılır. |
Göz, boğaz ve solunum hassasiyeti daha yüksek seviyelerde ortaya çıkabilir. |
|
Aseton |
|
Solunduğunda tahriş edicidir. |
|
Benzen |
İmalat ve endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Diğer kaynaklar arasında boya, tutkal, benzin istasyonları ve tütün dumanı sayılabilir. |
Özellikle solunduğunda cilt veya göz tahrişi ve aspirasyon tehlikesini içeren bir dizi sağlık sorununa neden olabilir |
|
Parfüm |
Parfümler, yüzlerce farklı kimyasalların karışımından oluşabilir ve kozmetikler, temizlik ürünleri, oda spreyleri ve deterjanlar dahil olmak üzere bir dizi ürüne ekleniyor. |
Parfümlerin içerisinde çok fazla sayıda kimyasal bulunduğu ve bu kimyasalların çeşidine göre çok fazla sağlık problemlerine neden olduğu kanıtlanmıştır. Daha fazla bilgi için parfüm hakkındaki blogumuza göz atınız. |
|
Ethanol |
Alkol bazlı dezenfektanlar, deterjanlarda, cam temizleyicilerde bulunabiliyor. |
|
|
Toluen |
Toluen, boyalarda, boya incelticilerde, dolgu macunlarında ve yapıştırıcılarda kullanılan yaygın bir çözücüdür. Tütün dumanında da bulunuyor. |
Solunması yorgunluğa, kafa karışıklığına ve cilt veya göz tahrişi ve aspirasyon tehlikesi gibi bir dizi başka semptoma neden olabilir. |
|
Ksilen |
Petrol, kimyasallar, polyester elyaf üretmek ve boya ve böcek ilacı yapmak için kullanılan bir çözücü. Tütün dumanında da bulunuyor (3, 4). |
Solunduğunda veya deri yoluyla emildiğinde semptomlar baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı ve kusmayı içerebilir. Ayrıca cilt veya göz tahrişine ve aspirasyon tehlikesine neden olabiliyor (5). |
Peki evinizde bu uçucu organik bileşiklere maruz kalmamak veya maruziyeti minimuma indirmek için neler yapabilirsiniz?
- Çok düşük VOC içeren ürünler satın alın ve evinizde VOC yayan ürünlerin sayısını azaltın. Temizlik ürünleri evlerde en çok ve tehlikeli VOC salınımı yapan ürünlerdir. ABD Çevre Koruma Ajansı verilerine göre evinizi “temizledikten” sonra VOC’ler en yüksek seviyeye ulaşır.
Bu yüzden Pureal gibi VOC salınımı yapmayan (VOC-Free) veya minimum yapan (Low-VOC) temizlik ürünlerini seçin.
Pureal konsantresi Asthma and Allergy Foundation of America’nın (AAFA – Amerika Astım ve Alerji Vakfı), astım ve alerjisi olan kişilerin rahatlıkla kullanabileceği ürünler için belirlediği VOC limitinin altındadır!
Her şeyden önemlisi evdeki uçucu organik bileşikler (VOC'lerin) kaynaklarını bilmek ve bunlardan kurtulmaktır.
- Yeni ürünler satın alırsanız bu ürünlerin gazını almalısınız (ürünlerin gazını alma hakkındaki detaylı bloğumuzu okumanızı öneriyoruz). Ürünü teslim almadan önce boş bir odada veya dışarıda ürünün “yeni” kokusunun çıkmasına izin verin.
- Kapıları ve pencereleri açarak havalandırmayı artırın veya VOC'leri filtrelemek için aktif karbon ve HEPA filtreli hava temizleyicileri kullanın. (Hava temizleyici satın alma rehberimizi inceleyin)
- Parfüm içeren ürünlerden, parfümlü oda spreylerinden, parfümlü kolonyalardan, koku yayıcı çubuklar ve mumlardan kaçının.
- Evinizde hem sıcaklığı hem de bağıl nemi düşük tutun. Kimyasallar, yüksek nemli ve sıcak koşullarda daha fazla gaz salınımı yaparlar.
Kaynakça - Sources
1.https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/volatile-organic-compound
2. https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/what-are-volatile-organic-compounds-vocs
3. https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/technical-overview-volatile-organic-compounds
4. https://www.lung.org/clean-air/indoor-air/indoor-air-pollutants/volatile-organic-compounds
5.https://www.health.state.mn.us/communities/environment/air/toxins/voc.htm
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8700805/
İlginizi çekebilir: Sağlıklı Bir Ev İçin Mobilya Seçimi Nasıl Yapılır? 3 Püf Noktası